KPMG Herijkingsonderzoek VG7-profiel gepubliceerd: splitsing in sub-profielen niet mogelijk

Aanleiding: herijking van profiel VG7 t.b.v. passende tarieven

In het hoofdstuk Complexe zorg van de Toekomstagenda: Zorg en ondersteuning voor mensen met een beperking staat als doel ‘kwalitatief goede en passende zorg die duurzaam en betaalbaar is’. Om blijvend en duurzaam passende zorg te kunnen leveren zijn passende tarieven een randvoorwaarde. Zorgaanbieders ervaren echter in toenemende mate dat er onvoldoende geld beschikbaar is voor cliënten met het zorgprofiel VG7 en wachtlijsten nemen toe. Hierdoor moeten zorgorganisaties soms keuzes maken over het blijven leveren van intensieve zorg. Om de complexe zorg kostendekkend te maken, is een actualisatie van het VG7-zorgprofiel en de daarop gebaseerde passende tarieven voor de VGN noodzakelijk. Om meer inzicht te krijgen heeft VWS KPMG in 2022 gevraagd om te onderzoeken of er op basis van kenmerken verschillende doelgroepen te onderscheiden zijn binnen het zorgprofiel VG7.

Doel van het onderzoek

Doel van het onderzoek was om inzichtelijk maken of er (cliënt)kenmerken zijn die onderscheidend zijn, waarmee mogelijk subdoelgroepen geïdentificeerd kunnen worden binnen de VG7-populatie. Via data op basis van bestaande casuïstiek is inzicht verkregen in de mogelijk onderscheidende (cliënt)kenmerken. In totaal zijn er door deelnemende organisaties 213 vragenlijsten ingevuld over personen met een VG7-indicatie. De resultaten van de analyses zijn met betrokken organisaties en experts uit het veld in verschillende sessies besproken en geduid.  

Kenmerkend voor VG7: complexe problematiek die varieert over de tijd

Uit de analyse is gebleken dat het niet mogelijk is om op basis van (cliënt)kenmerken sub-profielen te onderscheiden binnen de VG7-doelgroep. KPMG beschrijft dat bij mensen met een VG7-indicatie sprake is van uiteenlopende en vaak complexe problematiek. De mate van complexiteit hangt van af het samenspel van drie elementen: persoonskenmerken, zorg- en ondersteuningsbehoefte en contextuele factoren. De resultaten van het onderzoek laten zien dat er sprake is van een ‘schaal’ waarop de persoon met een VG7-zorgprofiel zich kan bewegen. De uiteinden van deze schaal geven de mate van complexiteit van (het organiseren van) de zorgvraag weer. De rechterkant van de schaal wordt gekenmerkt door een complexere zorgvraag ten opzichte van de linkerkant. De (dis)balans tussen de drie elementen bepaalt waar de persoon zich op de schaal bevindt.  Met andere woorden: hoe beter het lukt om de drie genoemde elementen met elkaar in balans te brengen, hoe minder snel de zorgvraag wordt ervaren als (te) complex.

Mogelijk onderscheidende kenmerken en de invloed van context binnen de VG7 doelgroep

Uit de data blijkt de mate van behoefte aan nabijheid een mogelijk onderscheidend kenmerk te zijn binnen VG7 doelgroep. Hierbij wordt de doelgroep aan de rechterkant van de schaal gekenmerkt als een groep die vaker behoefte heeft aan continue beschikbaarheid en nabijheid. Aanbieders geven aan dat de zorg- en ondersteuningsbehoefte niet altijd duidelijk is en afhankelijk van de manier waarop aanbieders dit per persoon interpreteren en hier invulling aan geven. Handelingsverlegenheid binnen het team lijkt daarbij vaker voor te komen bij mensen aan de rechterkant van de schaal.

Uit het onderzoek blijkt verder dat de context van grote invloed kan zijn op het welbevinden en functioneren van een cliënt en hier op een zowel positieve als negatieve manier aan kan bijdragen. Zo worden zaken als een stabiel team, expertise in het team, een fysieke ruimte die aansluit bij de behoefte van de persoon, maatwerkaanpassingen in de woning en werken via een gezamenlijk vastgestelde methodiek gezien als zaken die een positieve invloed kunnen hebben op het welbevinden.

Persoonsgerichte zorg voor mensen met een intensieve ondersteuningsvraag

De VGN herkent de beschreven kenmerken en het belang en de invloed van de context op de zorg- en ondersteuningsvraag uit het traject rond de actualisatie VG7, die HHM in opdracht van de VGN in 2019 heeft uitgevoerd. In deze beschrijving, waar experts uit het veld aan hebben meegewerkt, was het ook niet mogelijk om subgroepen te onderscheiden.

Ten behoeve van een goede balans tussen de elementen persoonskenmerken, zorg- en ondersteuningsbehoefte en contextuele factoren kan de in 2021 gepubliceerde Leidraad ‘Perspectief op persoonsgerichte zorg’ met een generieke en doelgroep-specifieke uitwerking behulpzaam zijn. Hierin staan de essentiële elementen voor het leveren van persoonsgerichte zorg aan mensen met een intensieve ondersteuningsvraag beschreven.

Daarnaast is, vanwege het groeiend aantal signalen over knelpunten rondom mensen met een VG7 indicatie, door VGN, VWS, ZN en NZa gezamenlijk geconstateerd dat voor deze doelgroep een nadere beschrijving van passende zorg wenselijk is als richtinggevend kader. Hiervoor is de specificatie ‘Passende zorg voor mensen met een VG7‘ door HHM ontwikkeld in samenwerking met experts uit het veld. De specificatie is gericht op de invulling van en randvoorwaarden voor de zorgverlening. De publicatie wordt eind juni 2023 verwacht.

Aanbeveling KPMG: inhoudelijke actualisatie VG7 profiel nodig

De aanbevelingen van het KPMG onderzoek richten zich op de inhoudelijke actualisatie van het VG7-profiel; een profiel dat beter aansluit bij de doelgroep en professionele ruimte biedt om in te spelen op veranderende context en passende zorg te bieden. KPMG geeft daarbij het advies om de schaal te integreren in het huidige profiel, om zo voldoende aandacht voor de contextgevoeligheid van de VG7 doelgroep te waarborgen.

De reactie van betrokken systeempartijen is dat deze aanbevelingen forse impact hebben op de hele ZZP-systematiek, omdat deze op eenzelfde wijze is opgebouwd. Een mogelijke actualisatie zou daarom in de context van de gehele systematiek binnen de gehandicaptenzorg, maar ook domein- overstijgend (zoals de profielen in de GGZ) bekeken moeten worden.

Reactie minister: ontwikkelprogramma en tijdelijk extra budget

In een reactie aan de Tweede Kamer beschrijft minister Helder (Langdurige Zorg en Sport) dat de resultaten laten zien dat er geen eenvoudige oplossing is voor de ervaren knelpunten in de bekostiging van passende zorg voor mensen met een VG7-zorgprofiel. En dat een generieke oplossing op basis van cliëntkenmerken en een splitsing in sub-profielen niet mogelijk lijkt.

Ook geeft de minister aan dat de aanbeveling voor het vervolg geen inzicht geeft in de consequenties voor de tarieven en indicatiestelling, dat de voorgestelde aanpassing ingrijpend is en niet als op zichzelf staand kan worden gezien en de uitvoeringsconsequenties nu niet te overzien zijn. Dit alles maakt dat de minister nu niet voornemens is om de aanbeveling ten aanzien van het zorgprofiel over te nemen.

Gezien de urgentie en noodzaak voor het bieden van passende zorg voor deze doelgroep, zet de minister in op het waarborgen en stimuleren van de kwaliteit van zorg voor de doelgroep door middel van het ontwikkelprogramma complexe zorg wat waarschijnlijk start begin 2024 en een tijdelijk extra budget van €40 miljoen voor 2023 en 2024, vooruitlopend op het kostenonderzoek van de NZa. Het gesprek over de verdeling van deze extra middelen loopt nog, hierover volgt nadere berichtgeving.

De VGN ziet in deze aanvullende middelen erkenning voor de financiële knelpunten die zorgaanbieders ervaren bij het bieden van VG7-zorg. Per 2025 worden de tarieven herijkt, we verwachten hierin een structurele verbetering voor het tarief VG7. Daarnaast blijven we de noodzaak zien voor een inhoudelijke actualisatie van de zorgprofielen zodat deze aansluiten bij de actuele stand van wetenschap en praktijk.

Download hier het eindrapport en de brief van de minister aan de Tweede Kamer.