Instroom opleidingen te laag voor toekomstige vraag personeel

De verwachte tekorten volgen op een periode waarin er juist overschotten op de arbeidsmarkt waren. Tussen 2012 en 2014 is het aantal medewerkers in de gehandicaptenzorg met 8.000 gedaald. Dit is vooral ten koste gegaan van het management, staf en ondersteunend personeel. Het cliëntgebonden personeel is zo lang mogelijk ontzien. Het totale aantal medewerkers in de sector Zorg en Welzijn is in dezelfde periode net 5,6 procent afgenomen. Op termijn neemt de vraag naar personeel echter weer toe.

De vraag naar medewerkers is het grootst over vijf jaar. Dan gaan relatief veel medewerkers met pensioen en moeten lege plekken opgevuld worden. Daarvoor is het nodig dat er meer jongeren een studie volgen in Zorg en Welzijn en blijven werken in de gehandicaptenzorg. Vooral voor opleidingen waar de instroom door de veranderende arbeidsmarkt de afgelopen jaren flink is gedaald, is dit een uitdaging. De mbo-opleiding pedagogisch medewerker niveau 4 is hier een voorbeeld van. Ook op hbo-niveau zijn er uitdagingen. Het aantal hbo-functies in de zorg stijgt nu al. Dat komt door een toename van complexe zorg- en ondersteuningsvragen en door technologische ontwikkelingen als eHealth en robotisering.

Al over twee jaar dreigen tekorten aan medewerkers op hbo-niveau. Dit biedt enerzijds kansen voor de doorstroom en opscholing van medewerkers. Anderzijds is de uitdaging om de instroom te vergroten bij deze hbo-opleidingen extra groot, omdat sommige opleidingen dit moment nog met een numerus fixus werken, vanwege een gebrek aan stageplaatsen. Dit geldt bijvoorbeeld voor Verpleegkunde. Hierdoor dreigt een vicieuze cirkel te ontstaan: een tekort aan stageplaatsen leidt tot onvoldoende aanbod van gekwalificeerd personeel, waardoor de beschikbare tijd voor stagebegeleiding en dus het aantal stageplaatsen nog verder afneemt.

Naast het vergoten van de instroom moeten opleidingen hun curricula aanpassen aan de vaardigheden en competenties die straks gevraagd worden. Dit doen ze nu al, in samenwerking met werkgevers en werknemers. Op deze manier vergroten ze bovendien de doorgroeimogelijkheden en wendbaarheid van medewerkers en daarmee hun inzetbaarheid op de arbeidsmarkt. Maar ook aan de huidige medewerkers worden andere competentie-eisen gesteld. Invulling geven aan een leven lang leren is daarom van groot belang. Initiatieven zoals het de VGN E-learnshop en het Kennisplein Gehandicaptensector ondersteunen instellingen hierbij.