Inspectie: dwang in de zorg moet zorgvuldiger
Bij het zorgvuldig toepassen van dwang in de zorg zijn het tekort aan deskundige zorgverleners, het registreren van gegevens en het intern toezicht belangrijke struikelblokken. Dat speelt ook bij het zo min mogelijk toepassen van verplichte of onvrijwillige zorg als dat wel nodig is. Deze problemen zijn er in de thuiszorg, in verpleeg- en verzorgingshuizen, in de gehandicaptenzorg en in de geestelijke gezondheidszorg.
Dat schrijft de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). De inspectie keek naar het toepassen van twee wetten over dwang in de zorg die nu bijna twee jaar van kracht zijn: de Wet zorg en dwang (Wzd) en de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz). Doel van deze wetten is dwang in de zorg zo veel mogelijk te voorkomen en zorgvuldig toe te passen als het toch nodig is. De rechten van patiënten en cliënten zijn sterker geworden.
Voorbeelden van dwang in de zorg zijn gedwongen medicatie, gedwongen verzorging (douchen) en beperkingen (gesloten deuren, niet roken of geen alcohol drinken).
Personeel en opleiding
Het tekort aan deskundige zorgverleners is het belangrijkste knelpunt bij het toepassen van dwang volgens de twee nieuwe wetten (Wzd en Wvggz). Ook de coronapandemie speelt daarbij een rol door de enorme extra druk op de zorg en de uitval van personeel.
In de thuiszorg, de verpleeghuiszorg en de gehandicaptenzorg zijn de zorgverleners zich bewuster geworden van onvrijwillige zorg. Zij zoeken vaker naar minder ingrijpende vormen of vrijwillige alternatieven. De hoger opgeleide zorgverleners als psychologen en specialisten zijn over het algemeen goed geschoold in het (voorkomen van) onvrijwillige zorg. Zorgverleners op de werkvloer hebben echter nog onvoldoende scholing gehad. Vaak hebben zij alleen een e-learning over de nieuwe wet (de Wzd) gevolgd. Scholing gericht op praktijksituaties ontbreekt vaak nog, bijvoorbeeld om verzet tegen dwang te herkennen en hoe daar mee om te gaan.
Administratie en intern toezicht
Door de twee nieuwe wetten zijn de administratieve lasten omhoog gegaan. Dat is nodig om beslissingen goed vast te leggen en om de positie van cliënten, patiënten en hun familie te versterken.
Maar nog niet alle elektronische cliënten- en patiëntendossiers zijn hierop aangepast. Door problemen in de registraties is er minder goed van de gegevens te leren en daarna te verbeteren. Ook nog onvoldoende zijn de posities van cliëntenraden en vertrouwenspersonen.
Bron: IGJ
