Europese Verkiezingen 6 juni: veelgestelde vragen over stemmen met een beperking

Bij zorgaanbieders in de gehandicaptensector, cliënten en hun vertegenwoordigers/familie bestaan soms vragen over rechten en plichten bij het kiesrecht. Mensen beslissen altijd zelf om al dan niet te gaan stemmen, ook als ze een beperking hebben. 

De rechten en plichten in het kort:

• Iedere Nederlander boven de 18 jaar mag stemmen.
• De zorgaanbieder overhandigt de stempas altijd aan de cliënt.
• Maakt de cliënt geen gebruik van zijn stempas, dan kan de zorgaanbieder de stempas pas weggooien, nadat de verkiezingen hebben plaatsgevonden.
• De cliënt mag iemand anders voor zich laten stemmen.  
• Hulp bij het vervoer naar het  stembureau is de verantwoordelijkheid van de cliënt of zijn vertegenwoordiger. Kan de cliënt dat niet of is hij daartoe niet bereid, dan kan de instelling daarvoor zorgen. Over eventuele kosten daarvan wordt vooraf overlegd.
• In het stembureau wordt niet gekeken of iemand zijn wil kan bepalen.
• Hulp in het stemhokje is alleen mogelijk voor mensen met een lichamelijke beperking. Aan mensen met een verstandelijke beperking kan er uitleg worden gegeven, buiten het stemhokje, over het gebruik van het stembiljet, maar de kiezer moet zijn stem alleen uitbrengen. 
  
  In de bijlage vindt u de uitgebreide notitie die de VGN samen met Ieder(in) heeft gemaakt naar aanleiding van veel gestelde vragen rondom het stemmen. 

Zorgaanbieders overhandigen de stempas tijdig aan de bewoners 

Kiezers ontvangen - uiterlijk 14 dagen voor de verkiezingen - op hun huisadres een uitnodiging om te stemmen in de vorm van een stempas. Dit is ook het geval als je in een woongroep bij een zorgaanbieder woont. Zorgaanbieders mogen hun cliënten niet de stempas onthouden. Als iemand niet kan gaan stemmen (bijvoorbeeld bij een evident ernstige verstandelijke beperking), dient de zorgaanbieder contact op te nemen met zijn of haar vertegenwoordiger.

Ook moeten de cliënten tijdig hun stempas overhandigd krijgen zodat ze tijd hebben om te bepalen of ze zelf gebruik maken van het stemrecht of iemand anders machtigen of om niet te stemmen. Maakt iemand geen gebruik van de stempas, dan kan de zorgaanbieder de stempas weggooien nadat de verkiezingen hebben plaatsgevonden.

Kiezers met een mentor, bewindvoerder of curator 

De algemene volmacht om voor iemand met een verstandelijke beperking te handelen, geldt niet voor verkiezingen. Het stembureau accepteert deze dan ook niet. Kiezers met een wettelijke vertegenwoordiger, zoals een mentor, bewindvoerder of curator, behouden het recht om zelf te stemmen. Het kiesrecht is  een persoonlijk recht dat enkel aan de kiezer toebehoort. 
De kiezer kan er wel voor kiezen om iemand te machtigen om namens hem/haar te stemmen. Dit kan met de stempas of met een machtigingsformulier.  De kiezer dient dit verzoek zelf aan iemand anders te doen en mag zelf bepalen wie voor hem/haar stemt. 

Wat is er verder geregeld voor kiezers met beperking?

Alle stembureaus moeten toegankelijk zijn voor kiezers met een beperking. In sommige gevallen mag een kiezer met een beperking geholpen worden bij het uitbrengen van de stem.

Kiezers met een lichamelijke beperking
Kiezers die vanwege hun lichamelijke gesteldheid niet zelf kunnen stemmen, mogen ondersteuning krijgen. Denk bijvoorbeeld aan blinde kiezers, slechtziende kiezers die zo slecht zien dat zij geen leesloep kunnen gebruiken of mensen met Parkinson. Deze kiezers mogen worden geholpen door een medewerker van het stembureau, of door iemand naar eigen keuze.

Stemmen met visuele beperking en/of auditieve beperking
Vanaf 2019 ligt in ieder stembureau in Nederland een loep met verlichting klaar. Dit is een nieuwe verplichting vanuit de Kieswet. Vergeet er dus niet naar te vragen als u moeite hebt om het stembiljet te lezen. Enkele gemeenten hebben een speciale mal met audio-ondersteuning beschikbaar gesteld voor kiezers met een visuele beperking. Zie ook de informatie van de Oogvereniging.

Ook zijn er steeds meer gemeenten waar een gebarentolk aanwezig is op het stembureau. Of en waar de hulpmiddelen aanwezig zijn, kun je zien op: Waar is mijn stemlokaal

Kiezers met een verstandelijke beperking
Kiezers met een verstandelijke beperking mogen niet worden geholpen in het stemhokje. Wel kunnen zij buiten het stemhokje uitleg krijgen over hoe het stembiljet werkt. Ook op de website van Stemjijook kunnen mensen met een licht verstandelijke beperking op een makkelijke manier meer informatie vinden over de verkiezingen. Lees meer

 Handige links

• Elkestemtelt.nl (Rijksoverheid)
• Informatie over stemmen in begrijpelijke taal vind je ook op Hoewerkstemmen.nl.
• Stemmen met een verstandelijke beperking (Stemjijook.nl – ProDemos)
• Stemmen met een visuele beperking (Oogvereniging)
• Stemmen met Tolk Nederlandse Gebarentaal (Tolkcontact)