In Dialoog over 18+: ‘Van hokjes- naar netwerksysteem'

Op het symposium spraken ongeveer 140 zorgaanbieders, gemeenten en andere betrokkenen, waaronder jongeren zelf, over dilemma’s in de hulpverlening bij kwetsbare 18-plussers met een licht verstandelijke beperking die geen hulp meer willen. Dat gebeurde onder leiding van Jan Paternotte, fractieleider van D66 in Amsterdam. ‘Geen van ons kan het alleen’, zei Halsema. Ellie Miedema van gemeente Amsterdam zei: ‘We moeten van een hokjessysteem naar een netwerksysteem.’

Toekomstplan

De aanwezige sprekers waren het erover eens, dat je niet vroeg genoeg kunt beginnen, om samen met een jongere een toekomstplan te maken. Daarbij moet je aansluiten bij zijn of haar wensen, een perspectief creëren, maar ook realistisch zijn over wat wel of niet mogelijk is. ‘Laat mij van betekenis zijn’ - dat is volgens een begeleider op een orthopedagogisch behandelcentrum wat jongeren willen. Ook Yvonne van Sark, van het bureau voor jongerenmarketing Youngworks, wees erop dat jongeren verder willen komen en groei willen ervaren. Daarnaast zijn autonomie en verbondenheid belangrijk voor hen.

Een potje

Voor een toekomstplan is niet alleen zorg nodig. Een van de jongeren die zelf aanwezig waren, was Salim Laieb van de cliëntenraad van Koraalgroep. Hij  vertelde dat hij om zelfstandig te leven, ook 'een potje' nodig heeft, maar dat de jeugdhulp daar nooit geld voor opzij heeft gezet. Ook bleek het voor gemeenten en woningcorporaties vaak moeilijk te zijn om voldoende geschikte huisvesting beschikbaar te stellen.

Als de zorg niet vroeg genoeg begint om met de jongeren aan een toekomstperspectief te werken, ontstaat het risico dat zij vanaf hun achttiende geen hulp meer accepteren. Vaak overschatten zij dan hun mogelijkheden en het risico bestaat dat zij in kringen van criminaliteit en prostitutie belanden. De juridische mogelijkheden om daar iets aan te veranderen zijn beperkt, vertelde Kees Blankman, jurist aan de Vrije Universiteit Amsterdam en voormalig Bopz-rechter. De beste mogelijkheden om de situatie aan te pakken liggen bij de zorg zelf.

Rechte stok

Toch valt er op wetgevend terrein, volgens Blankman, nog wel iets te verbeteren. De huidige wetgeving vergeleek hij met ‘een kromme stok’. Ook daarmee kun je ook goede zorg leveren, maar juristen en politici moeten er wel voor zorgen dat er een rechte stok komt. Hij stelde voor om in de Wet zorg en dwang het mentorschap ook voor achttienplussers te regelen en nieuwe mogelijkheden te creëren voor een voorwaardelijke machtiging (zie bijlage). Tweede Kamerlid Mona Keijzer (CDA) stelde, aanvullend hierop, voor de leeftijdsgrens voor prostitutie te verhogen van achttien naar 21.

Doorbraakambtenaren

Als belemmering van de aanpak van het probleem, kwamen ook de schotten binnen gemeenten aan de orde. Tweede Kamerlid Loes Ypma (PvdA) vertelde dat gemeente Leiden ‘doorbraakambtenaren’ heeft aangesteld om ‘door de schotten heen’ hulp voor jongeren mogelijk te maken. De term riep gelach op, maar het idee werd door anderen omarmd. Ook Amsterdam bleek ambtenaren in dienst te hebben, die deze functie uitoefenen, maar daar worden ze niet zo genoemd. 

D66-wethouder Victor Everhardt van Utrecht en een collega uit Nijmegen, wezen er op dat hun beleidsvrijheid weliswaar is toegenomen, maar dat zij nog steeds last hebben van regels die hen vanuit verschillende ministeries worden opgedrongen. 

Mediation

GroenLinks-wethouder Ruud Grondel uit Diemen stelde voor om mediation in te zetten: ‘Als we het er allemaal over eens zijn dat een jongere hulp nodig heeft, maar we zijn het oneens over wie dat moet betalen - laten we dan samen aan de slag gaan en intussen op basis van mediation uitzoeken wie moet betalen. Dat zien we dan over drie jaar wel.’ Niet iedereen reageerde enthousiast op dit voorstel. ‘Er zijn altijd potjes te vinden, maar de hokjesstructuur binnen gemeenten moet worden ontschot’, reageerde bijvoorbeeld directeur Jeugd van Pluryn, Erwin Duits.

Volgens Halsema illustreert de term 'doorbraakambtenaar' alles wat er mis is: ‘Iedere ambtenaar zou alles moeten doen wat mogelijk is, om een individuele jongeren te helpen.’ Het voorstel om mediation in te zetten vond ze 'wel aardig'. Samen met de VNG wil ze onderzoeken of dit een bijdrage kan leveren aan de aanpak van het probleem. 

Verder lezen

De presentatie van Yvonne van Sark is hier te downloaden. Eerder deze week publiceerde VGN-directeur Frank Bluiminck een blog over dit onderwerp. Markant publiceert in het het decembernummer een reportage over onder andere de methode Homerun van Humanitas DMH.

Bekijk het filmpje voor een sfeerimpressie van het congres.

embed: https://youtu.be/CCAY0NWYCnc