Coronavrius: geleerde lessen gehandicaptensector

In het begin van de crisis was er nog veel onbekend over het coronavirus en moest er snel worden gehandeld op basis van de informatie die op dat moment beschikbaar was. Er kwam echter gedurende de coronacrisis veel nieuwe kennis beschikbaar, waarop richtlijnen en maatregelen steeds zijn aangepast. Het is belangrijk om ook juist de goede ervaringen vast te houden en de lessen die zijn getrokken te benutten.

Samenvatting

De belangrijkste lessen uit de eerste fase van de coronacrisis zijn:

• Het tekort aan persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) en testcapaciteit in het begin van de coronacrisis moet te allen tijde voorkomen worden. Het heeft een (te) zware wissel getrokken op medewerkers en op cliënten en hun familie. Daartoe is het van belang dat er voldoende PBM en testcapaciteit is en dat er een eerlijke verdeling plaatsvindt tussen cure en care.
• Bij het anticiperen op mogelijk een 2^e (lokale) uitbraak, is het van belang dat de gehandicaptenzorg een herkenbare plek heeft in de regionale structuur (Roaz/Ronaz en veiligheidsregio’s).
• Er is sprake van een grote diversiteit in de mate waarin cliënten kwetsbaar zijn voor het coronavirus. Generieke maatregelen dienen om die reden te worden geminimaliseerd.
• Om in het belang van cliënten situationeel maatwerk te organiseren, is er ruimte nodig om landelijke richtlijnen naar het organisatieniveau te vertalen. Landelijke richtlijnen hebben bij voorkeur het karakter van een leidraad.
• Inperking van de vrijheid van mensen met een beperking - en daarmee onder andere hun omgang met verwanten - is niet altijd noodzakelijk uit oogpunt van risicoreductie ofwel het tegengaan van besmettingsrisico’s van corona.
• Kennis en informatie over welke cliëntgroepen kwetsbaar zijn en welke juist minder is van groot belang bij het afwegen van keuzes.
• De samenspraak met medezeggenschap was in het begin van de crisis niet vaak mogelijk gezien het acute karakter van de crisis en de benodigde snelheid van handelen. Daar is wederzijds begrip voor. Wel vraagt het nu extra bestuurlijke tijd en aandacht om met het oog op een mogelijk tweede golf samen met medezeggenschap afspraken te maken hoe samenspraak weer vorm krijgt, zowel op centraal als lokaal niveau met cliënten, familie en medewerkers.
• Teneinde verwarring en miscommunicatie binnen zorgorganisaties te voorkomen, is het essentieel om tijdig uitleg te geven over regionale maatregelen, die aanvullend zijn op landelijk beleid.
• Organisaties, lees: medewerkers, blijken goed in staat te zijn om te innoveren en te reflecteren. Het coronavirus gaf deze ontwikkeling een extra impuls. Er is wel, naast aandacht voor de (psychosociale) werkbelasting, aandacht vereist voor informatie en ondersteuning op het vlak van kennisontwikkeling, digitaal werken en het voeren van (soms moeilijke) gesprekken.

Het volledige document Lessons Learned Gehandicaptenzorg september 2020 is onder dit artikel te downloaden.