‘Slimme sok helpt om erachter te komen wat mensen met emb ervaren’

Waarom dit onderzoek?

‘Stress en ongemak zijn niet altijd gemakkelijk te zien bij mensen met ernstige meervoudige beperkingen (emb). Begeleiders en ouders hebben behoefte aan een hulpmiddel om dit te kunnen signaleren. Vooral het omslagpunt van rustig naar gestrest missen ze vaak. Het gaat meestal om mensen die geen gesproken taal beheersen beperking en een zwakke gezichtsuitdrukking hebben. De vraag is of technologie, zoals de ‘slimme sok’ hierbij kan helpen om erachter te komen wat ze ervaren.’

Wat is de conclusie?

‘We hebben de sok eerst getest bij 22 studenten zonder beperkingen. We hebben hen in een soort lab gezet met de sok aan. In de sok zitten elektroden die stress meten aan de hand van de mate van transpireren. Via een sensor gaan deze meetgegevens naar een app. De studenten kregen achtereenvolgens een ontspanningsoefening en een stressvolle taak. En vulden daarna een vragenlijst in over de mate van stress die ze hadden ervaren. Dat werd drie keer herhaald. Daar kwam uit dat de sok betrouwbaar stress kan meten en gradaties van stress kan onderscheiden.

Daarna testten we de sok bij vier mensen met emb, cliënten van Vidio en Bartiméus. De resultaten zijn hoopvol, maar we kunnen geen harde conclusies trekken, omdat er technische problemen waren met de app. Deze laat de meetresultaten zien in de vorm van een bloem. Hoe meer stress, hoe groter de bloem wordt. Bij minder stress wordt de bloem kleiner. Die weergave klopte niet door een programmeerfout. Toch konden we wel zien dat cliënten reageerden op prikkels.’

Wat betekent dit voor de praktijk?

‘De slimme sok is een mooie toevoeging die simpel inzetbaar is, ook al is er nog meer onderzoek nodig. Maar een soortgelijke studie van Sien Vandesande van de KU Leuven bevestigt dat de sok werkt.

We zijn op zoek naar een partij die die sokken kan maken. Knelpunt hierbij is dat het arbeidsintensief is om de sok te produceren in een relatief kleine oplage. Voor een bedrijf is het moeilijk om daarmee winst te maken. We geven de hoop niet op en blijven zoeken. De sokken voor het onderzoek hadden we zelf gemaakt met kant en klare sokken uit de winkel. Daarin naaiden we stoffen elektroden die we verbonden met de sensor. Een uurtje werk onder het televisie kijken.

We hebben wél een bedrijf gevonden om de app verder te ontwikkelen, samen met mensen die de app gaan gebruiken. Zodat we straks een product hebben dat niet alleen technisch werkt, maar ook gebruiksvriendelijk is.’

Hoe was het om dit onderzoek te doen?

‘Het was mooi om de verhalen van begeleiders te horen en te zien hoe zij met de sok omgaan. Ze ontdekken daardoor nieuwe dingen. Soms vragen ouders of begeleiders zich af of een kind wel iets heeft aan een activiteit. Zoals voorlezen. Met de sok konden we laten zien dat er wel een reactie is. En zelfs dat de reactie verschilt per pagina van het voorleesboek.

Een andere cliënt ging vaak schreeuwen bij erge stress. De begeleider ging er dan een tijdje naast zitten. Maar vroeg zich af of dat nou helpt of het juist erger maakt. Door de sok konden we zien dat het spanningsniveau wel degelijk daalde als de begeleider bij de cliënt bleef zitten. Dat is waardevol om te weten.’

Wat doe je nu?

‘Ik doe nu bij de Vrije Universiteit een onderzoek om te kijken wat voor effect een bril heeft bij mensen met een matige tot zeer ernstige verstandelijke beperking. Het is voor hen best intensief om een bril te leren dragen. Voor de cliënt is het soms lastig te begrijpen waarom het nodig is en doen hem dan af. Het zorgt voor veel onrust waardoor begeleiders en ouders zich soms afvragen of dat het wel waard is. Dat willen we ontdekken. Maakt de bril de cliënt zelfstandiger? Zorgt het voor een betere stemming? Komt er in de loop van de tijd meer ontspanning omdat iemand beter ziet? Dat gaan we meten door ook weer te kijken naar fysiologische signalen, zoals hartslag en zweten.’

Informatie

Kyra Frederiks, Bioresponse system, Supporting professional caregivers of clients with visual and severe/profound intellectual disabilities. Promotieonderzoek aan de Technische Universiteit Eindhoven.

Lees ook onze interviews met andere promovendi.