Van werkdruk naar werkplezier

Het was eind augustus en ik was onderweg naar huis van een kickoff in twee gehandicaptenzorgorganisaties: bij Parc Spelderholt in Apeldoorn (wonen, werken en leren voor jongeren met een licht verstandelijke beperking) en Omega in Amsterdam (dagbehandeling voor kinderen en volwassenen met (zeer) ernstige verstandelijke en meervoudige beperkingen). Het waren kickoff's in het traject 'van werkdruk naar werkplezier', dat gemaakt is voor tien zorgorganisaties door Stichting Arbeidsmarkt Gehandicaptenzorg (StAG). Samen met de VGN en Nu’91, biedt IZZ met InDialoog - een methodiek waarbij de dialoog wordt gebruikt om het organisatieklimaat te verbeteren - het motorblok. Ik mag de projectteams van deze organisaties begeleiden bij de invoering.

‘We geloven erin'

En zo onderweg voelde het als het begin van de zomer. Letterlijk, omdat op het prachtige landgoed van Parc Spelderholt ‘s ochtends de zon scheen en het 20 graden werd. De kickoff was in de tuin waar mensen na een periode van vakantie en thuiswerken elkaar eindelijk weer ontmoetten. Na een jaar pauzeren wegens corona besloot de directie om te herstarten. ‘We geloven erin’, zeiden ze. En wat belangrijk dat ze ervoor kiezen om deze bijeenkomst weer fysiek (en veilig) te organiseren. Noodzakelijk ook om beweging te creëren. En fijn dat ik zo op weg naar Omega de film nog eens terug kon spelen en de geleerde lessen op kon slaan. 

Zorg goed voor jezelf en voor jouw directe collega’s

Bij een tankstation met dat geel-rode logo, hing een bord met de tekst ‘Zorg goed voor jezelf en elkaar’. Hoe belangrijk! Meestal lees ik in de zorg: zorg ook goed voor jezelf, pas dan kan je goed voor je cliënt zorgen. Eigenlijk is belangrijker: zorg goed voor jezelf en voor jouw directe collega’s en je team. Bijvoorbeeld door met elkaar in dialoog te gaan en elkaar te bevragen bij oplopende werkdruk. Want dan kan je samen goed zorgen voor de cliënt.

Werkdruk is ook een virus

Het bord van dit pompstation ging over het naleven van de coronaregels om het virus in toom te houden. Werkdruk is ook een virus. Iedereen draagt iets bij zich. Dat zie je niet, maar je bent in principe resistent. Als het werkdruk-virus muteert of bovenmatig wordt, word je ziek. Met kans op langdurige uitval. En zodra je ziek bent is er geen medicijn. Uitzieken maar. Dat wat wel helpt is op tijd vaccineren. Het vaccin is de vaardigheid om als team echt in gesprek te gaan. Een gevaccineerd team voorkomt dat werkdruk ondraaglijk wordt en besmettelijk. Het InDialoog-vaccin leert het groepssysteem om signalen op tijd te zien, oorzaken te bevragen en oplossingen te zoeken. Of om hulp te vragen bij de leidinggevende. Zo ontstaat team-immuniteit. Voor als in barre tijden het werkdruk-virus gemuteerd is.

Mensgericht vanuit principes

Toen ik bijna thuis was bedacht ik me dat dit de laatste kickoff‘s waren die mogelijk gemaakt zijn door de StAG. Sinds 2016 hebben ruim dertig zorgorganisaties kunnen deelnemen aan de InDialoog aanpak. Eerst bekend als VeiligPlus. Met dit aantal kent deze branche de hoogste ‘vaccinatiegraad’ in de zorgsector. Het zegt iets over de in mijn ogen karakteristieken van deze branche: mensgericht en de mentaliteit van we gaan het doen. Niet vanuit een businesscase, maar vanuit principes. Vanaf volgend jaar gaat de gehandicaptenzorg op een andere manier gezond werken bevorderen. Verstandig want virussen muteren. Ook IZZ gaat mee in het vernieuwen van Gezond Werken. We zien veel kansen voor gezond leiderschap.

Terugkijken op InDialoog

Maar voordat we verder gaan op de nieuwe weg, kijken we terug naar wat InDialoog heeft gebracht. Teveel om op te noemen. In het kort: teams krijgen meer het gevoel dat ze regie hebben over veel issues in het werk. Teamleiders leerden dat ze het team vaak niet hoeven te redden, maar ook kunnen coachen. Bestuurders leerden dat contact maken en luisteren meer doet voor gezond werken, dan strategie en beleid. Natuurlijk waren daar ook de kleine zaken als: afspraken over WhatsApp-gebruik, verbeteren van telefonie en portofoon, of aanspreken op gebruik van fysieke hulpmiddelen. En altijd: luisteren naar een collega die signalen geeft van oplopende werkdruk. Ook samen de elementen van werkplezier blijven benoemen. Dit alles bij elkaar maakt dat teams gezonder gaan werken met meer werkplezier.

De nieuwe weg: gezond leiderschap

De nieuwe weg wordt meer: gezond leiderschap. Onder meer van teamleiders. Bijvoorbeeld zorgen dat medewerkers goed in staat zijn om veranderingen te absorberen. De invloed van de directe teamleider is daarbij enorm. Voor de gezondheid van zijn medewerkers is de teamleider belangrijker dan hun huisarts. Hierbij is vaak de vraag: wat kunnen leidinggevenden dan concreet doen, morgen. Het makkelijke antwoord is: vraag het team hoe het ging vandaag. Het ongemakkelijkere antwoord is: stop met focussen op quick fixes en praktische tools. Gezond werken en duurzame inzetbaarheid start met reflectie. Dat hoeft niet ingewikkeld te zijn. Stel deze vraag eens aan jezelf: hoe belangrijk vind ik gezond werken eigenlijk? En wat is mijn impact dan op medewerkers? En neem hiervoor de tijd. Het uitlezen van dit blog is een goed voorteken.

Gezond werken 2.0 voor leidinggevenden in de zorg

Over gezond leiderschap spreekt IZZ op congres HRM in de zorg. En we lanceerden de training Gezond werken 2.0 voor leidinggevenden in de zorg. De eerste dag daarvan start in november dit jaar en is al bijna vol. Als leidinggevende kan je starten met eens kijken of het iets voor jou is.