‘Onderzoekers zijn ook mensen met passie voor de zorg’

Het vergroten van de professionaliteit

Complexe behoeftes en ingewikkelde sociale situaties in de gehandicaptenzorg vragen om veel kennis en competenties bij de medewerkers die er werken. Dat kunnen de medewerkers niet alleen en de professionaliteit moet nog verder verbeteren. Om de professionaliteit in de zorg te vergroten is er onder andere de VGN Masterclass ‘Wetenschappelijk onderzoek in de gehandicaptenzorg’. Al bijna twee decennia bestaat deze masterclass. Gedragswetenschappers, beleidsfunctionarissen, logopedisten, verpleegkundigen, ergotherapeuten, fysiotherapeuten, managers, geestelijk verzorgenden en anderen duiken in de wereld van onderzoek en zetten zelf de onderzoeksbril - weer - op. Want: meer meten is meer weten.

Onderdompeling in de onderzoekswereld

In september 2020 ontvingen negen deelnemers van de masterclass hun certificaat als bewijs van toegenomen kennis en vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek in de gehandicaptenzorg. Zij werken bij zeven verschillende organisaties en de thema’s waar hun onderzoeksvoorstel op gericht is zijn zeer divers. Als docenten zien Joop Hoekman en ik veel groei, cursisten zetten bijzondere stappen voorwaarts en dompelen zich onder in de onderzoekswereld. Een cursist zei: ‘Hoogleraren, lectoren, (promotie)onderzoekers: het zijn ook gewoon mensen met passie voor een zo goed mogelijke zorg voor mensen met beperkingen.’

Prachtige verbindingen tussen verschillende werelden

Grappig, maar ook wel schokkend - dat cursisten dit zo ervaren. Er worden uiteindelijk prachtige verbindingen gelegd tussen de verschillende werelden, die samen veel meer met elkaar delen dan men op voorhand dacht. De cursisten en hun werkgevers organiseren meer blijvende samenwerking tussen het praktische werkveld en de onderzoekswereld. Het klinkt logisch, maar het is eigenlijk verbazingwekkend dat die kloof nog steeds ervaren wordt.

Vakliteratuur lezen en inspiratie opdoen

Een ander bijzonder resultaat dat we al jaren merken in de masterclass, is hoe fantastisch het is   dat tijd er gestoken mag (moet) worden in het lezen van vakliteratuur. Deelnemers ontdekken - wederom - welke nationale en internationale tijdschriften er zijn. En dat door open access publicaties en mogelijkheden via websites als researchgate, Google Scholar, Narcis, Koninklijke Bibliotheek, gettheresearch.com er tegenwoordig veel literatuur gratis beschikbaar is.

Blijf lezen en kennis delen

Natuurlijk kan men ook informatie vinden via websites als kennispleingehandicaptensector.nl, echter het grasduinen in wetenschappelijke publicaties via bovenstaande databases hangt samen met meer diversiteit, meer breedte, meer actualiteit, meer wetenschappelijke onderbouwing, meer internationale inzichten: kortom het brengt inspiratie! Laat ons alsjeblieft blijven lezen en kennis delen! En, ook niet onbelangrijk: het is een essentieel onderdeel van professionaliteit in ons werk, dus het zou ook in werktijd en in werkomgevingen (intranet bijvoorbeeld) geborgd moeten zijn. Als docent van de masterclass maar ook als stagecoördinator en wetenschappelijk onderzoeker, maak ik me grote zorgen om het wegbezuinigen van ondersteunende diensten en het jaar op jaar vergroten van de caseload van inhoudelijk medewerkers in de zorg.

Een onderzoeksmindset

Naast de onontbeerlijke basiskennis over methodologie en statistiek in wetenschappelijk onderzoek, zien we de masterclass-deelnemers zich ook ontwikkelen in een onderzoeksmindset. Waarom doen we dit eigenlijk zo? Wat levert het op? Hoe komt dat? Wat laten we nog liggen? Welke groei of achteruitgang zien we bij mensen met beperkingen? Wat weten we daar eigenlijk over? In welke mate verschilt dat per organisatie? Welke inzichten zijn er in andere landen over een bepaald onderwerp al opgedaan? Wat zou de meerwaarde zijn van het toepassen van een evidence-based interventie uit een bepaald promotie-onderzoek in onze organisatie? Hoe kunnen wij vervolg-projecten vormgeven gebaseerd op wetenschappelijke inzichten in onze organisatie?

Verbeteren van de kwaliteit

Deze onderzoeksbril is essentieel voor de kwaliteit van de zorg en voor professionaliteit. We kunnen niet alleen op basis van onze goede intenties en warm kloppend hart te werk gaan. Uit onderzoek blijkt soms dat bepaalde activiteiten niet werken, of maar voor bepaalde subgroepen werken. En dat andere subgroepen iets heel anders nodig hebben. Heb je eenmaal – weer – die onderzoeksbril opgezet dan geldt vaak: hij gaat niet meer af! En daarmee vergroten we stap voor stap de kwaliteit van de ondersteuning.

Meten is meer weten

Er start weer een nieuwe editie van de masterclass in 2021. Van harte welkom natuurlijk! Ook belangrijk is echter dat elke professional op kleine schaal kan bijdragen aan ‘meten is meer weten’. Mijn advies zou dan ook zijn: noteer in jouw werk bijvoorbeeld hoeveel vragen over vrijetijdsbesteding gesteld worden door jongeren met een auditieve beperking en of dat meer door jongens gedaan wordt dan door meisjes. Leg je klinisch werk veel meer vast, monitor het, systematiseer het.

Onderbouwde praktijkgegevens leiden tot onderzoeksvragen

Wissel dit soort ‘meta-gegevens’ uit in overleg met je vakgenoten, in transdisciplinaire vergaderingen, in landelijke werkgroepen. Zodat met dit soort onderbouwde vastgelegde praktijkgegevens er een stevige bijdrage aan het formuleren van onderzoeksvragen gegeven kan worden. We hoeven niet in één stap van nul gegevens (‘hier is nog nooit onderzoek naar gedaan in Nederland, we weten het nog niet’) naar een randomised control trial (RCT) design te gaan. Vele vormen van meten en systematisch informatie vastleggen zijn mogelijk en nodig. Laten we niet vergeten ook in het klein te beginnen.

Iedereen kan zijn bijdrage leveren. Doen!

Een persoonlijke anekdote: voor het schrijven van deze column ontdekte ik de website Gettheresearch en tikte ik twee trefwoorden in op de zoekbalk, waardoor ik een artikel op het spoor kwam uit 2019 waar ik via andere kanalen nog niet van gehoord had. In het artikel staat een vragenlijst beschreven die in dat land voor dat project ontwikkeld is. Een vragenlijst waar ik in geïnteresseerd ben, waardoor ik de onderzoeker vandaag ga mailen. En zo werkt het dus: inspiratie, nieuwe kennis, kennis delen door contacten, een kleine stap kan tot iets groots, nieuws, belangrijks leiden wellicht.  Literatuuronderzoek en empirisch onderzoek: iedereen kan zijn bijdrage leveren. We moeten het doen!