Onder druk wordt alles vloeibaar

Transformatie is nodig 

De gehandicaptenzorg kent de nodige uitdagingen: een groeiende groep mensen die een beroep doet op de gehandicaptenzorg, toenemende complexiteit van de zorg- en ondersteuningsvragen, krapte op de arbeidsmarkt en druk op de financiën. Ze zijn niet tijdelijk van aard en vragen om een structurele verandering: een transformatie van de wijze waarop we zorg en ondersteuning van mensen met een beperking inrichten.  

Kijk naar talenten en ontwikkelingsmogelijkheden 

Daar is een fundamentele verandering voor nodig, zowel maatschappelijk, professioneel als organisatorisch. Maatschappelijk gezien mag een beperking niet langer een onveranderbaar frame zijn. Er moet veel meer naar de talenten en ontwikkelingsmogelijkheden van mensen met een beperking worden gekeken. Denk aan degenen die een praktische bijdrage kunnen leveren om tekorten op de arbeidsmarkt op te lossen. Zoals mensen met een verstandelijke beperking die ingezet worden als woonhulp in de V&V-sector (verpleegkundigen en verzorgenden) of medewerker in de groenvoorziening. De zorgprofessionals hebben ook een grote slag te maken: van aandacht voor de individuele persoon, naar netwerkzorg met de professional in de rol van regiehouder, coach en kennisbron. En de zorgorganisaties zullen de rollen, bevoegdheden en verantwoordelijkheden moeten herverdelen en de medezeggenschap moeten herinrichten.  

Forse investeringen 

Ik weet het, zo’n transformatie is een uitdagende klus en vraagt een forse investering in tijd en geld. Maar als er draagvlak voor is, weten we wat ons te doen staat: het versterken van het netwerk rondom mensen met een beperking, een koppeling van formele en informele zorg, op basis van gelijkwaardigheid. Veel scholing van professionals én mensen met een beperking. Technologie versneld ontwikkelen, beproeven en opschalen. Met aandacht voor de adoptie van technologie en het gebruik hiervan in de praktijk door zorgmedewerkers. En organisatorische aanpassingen.  

Een utopie? 

Dat kost natuurlijk geld. Terwijl we tegelijkertijd de zorg duurder zien worden. De personele kosten rijzen de pan uit. Het gevolg van personeelstekorten, het hoge verzuim en de noodzaak tot inzet van personeel niet in loondienst doordat medewerkers uit dienst gaan om als ZZP’er weer terug te komen. Intussen neemt de vraag naar en complexiteit van de zorg toe. Daarbij stijgen de voedings-, energie- en bouwkosten snel en staan we voor grote uitgaven op het gebied van duurzaamheid.  Alles bij elkaar opgeteld wordt de noodzakelijke transformatie bijkans een utopie. 

Als de overheid, dit allemaal wetende, goed anticipeert op de groeiende zorgvraag – zonder dat dit ten koste gaat van maatschappelijke solidariteit – dan is tijdige verandering niettemin haalbaar. Aan de gehandicaptensector zal het niet liggen. Die zet de schouders eronder. Er zal binnen de mogelijkheden worden geïnvesteerd, onder het motto ‘eerst het zuur, dan het zoet’.   

Den Haag, geef de middelen en de ruimte om te doen wat nodig is! 

Dat ‘anticiperen’ luistert wel nauw, Den Haag. Het past bijvoorbeeld om zo snel mogelijk de regeldruk te verlagen, zodat de beschikbare professionals ingezet kunnen worden voor datgene waarvoor zij in de sector zijn gaan werken. Het past niet om nu te bezuinigen door bijvoorbeeld de Wlz-tarieven (Wet langdurige zorg) voor de lagere ZZP’s en de tarieven voor de Normatieve Huisvestings Component (NHC) en Normatieve Inventaris Component (NIC) te verlagen of de voorgenomen kortingen op het gebied van behandeling door te zetten. Dat is beleid dat de financiële weerbaarheid van de zorg alleen maar verder aantast. Die weerstand is inmiddels fragiel. Kijk maar naar de laatste jaarcijfers. Een derde van de zorgaanbieders in de gehandicaptenzorg laat inmiddels rode cijfers zien…  

Geef daarom de sector de middelen en de ruimte om dat te doen wat nodig is. We snappen de noodzaak, net als u. We weten welke richting we uit willen. Laten we als belanghebbende partijen samen optrekken. Aan de branche zal het niet liggen.  

Meer informatie 

Tijdens de hele zomer besteedt de VGN periodiek tot aan Prinsjesdag vanuit verschillende invalshoeken aandacht aan de financiële situatie in de gehandicaptenzorg en de veerkracht die de sector toont. Meer informatie – waaronder een podcast en een achtergrondartikel -  is te vinden op deze overzichtspagina.