Jongeren met LVB raken structuur kwijt door coronacrisis

Had ik niet een belafspraak?

Zittend op mijn knieën trek ik het onkruid uit de grond. Zevenblad, het woekert als een virus als je er niks aan doet. Ik ga helemaal op in mijn bezigheid. Er lijkt geen tijd te zijn verstreken als ik na gedane arbeid overeind kom. Ineens schiet me te binnen: had ik niet een belafspraak om twee uur? Het is inmiddels half vier!

We kunnen er om lachen

Ik trek mijn tuinhandschoenen uit en grijp snel de telefoon. ‘Sorry hoor’, verontschuldig ik me, ‘ik ben gewoon een beetje uit mijn ritme in deze periode.’ Mijn gesprekspartner kan er gelukkig om lachen; het blijkt herkenbaar te zijn. Onze dagstructuur is veranderd nu we sinds het uitbreken van de coronacrisis vaker thuis zijn. Ik persoonlijk haal daar meestal mijn schouders over op. Soms moet ik een blik op de krant werpen voordat ik weet welke dag het is.

‘Meer op eigen benen’

Ik realiseer me dat het wegvallen van de dagelijkse structuur natuurlijk niet voor iedereen gemakkelijk is. Zeker als ik terugdenk aan een bezoek dat ik in de pre-coronatijd bracht aan het project ‘Meer op eigen benen in de etnisch diverse stad’ in Amsterdam. In dit meerjarige project van het programma Gewoon Bijzonder volgen de onderzoekers zelfstandig wonende jongvolwassenen met een licht verstandelijke beperking die daarnaast kampen met ernstige problemen.

Geen rooskleurig beeld

De alom bekende televisieprogramma’s over jonge mensen met een verstandelijke beperking laten wat mij betreft maar een deel van de werkelijkheid zien. De jongvolwassenen uit het genoemde project hebben, mede door hun verstandelijke beperking, vaak tal van problemen zoals schulden, huisvestingsproblemen en psychische stoornissen. En er is vaak sprake van verslavingsproblematiek. Niet erg mediageniek natuurlijk, dus blijven zij buiten beeld.

Een normaal leven leiden

‘Wat deze jongeren willen, is een normaal leven en een dure auto’, vertelt één van de onderzoekers me tijdens het bezoek. Maar dat is voor hen niet zo makkelijk voorhanden. Als je begeleiders vraagt naar grote succesverhalen dan zijn die er dan ook maar weinig. Het gaat echt om kleine stapjes en eerder om erger te voorkomen, dan om echte verbetering te realiseren.

Parallelle werelden

Wat de onderzoekers opvalt, is dat er in de praktijk regelmatig sprake is van  ‘parallelle werelden’. Een wereld binnen de hulpverlening en een wereld erbuiten. Een begeleider ontdekte dat een jongen die zij onder haar hoede had een parallel leven leidde in de criminaliteit. En dat hij daar zijn geld mee verdiende. Naar de begeleider toe straalde hij uit: ‘Kijk eens hoe goed ik het allemaal doe!’ Ze constateerde echter: ‘Als ik me omdraai gaat hij vrolijk weer verder met zijn werk als drugskoerier.’

Doelgroep uit beeld geraakt

Een van de onderzoekers van het project liet kortgeleden desgevraagd weten: het is heel moeilijk deze doelgroep op het moment te bereiken. Velen zijn door corona uit beeld geraakt. Dat is zorgwekkend, want de dagbesteding waar ze normaal gesproken hun tijd doorbrengen, zorgt er ook voor dat ze niet hun toevlucht zoeken in blowen, gamen of drinken.

Een echte baan

Ik hoor van de onderzoekers het verhaal van een jongen die op het punt stond om een echte baan te krijgen. Het was voor hem een tweede kans en na veel ups en downs was hij er helemaal klaar voor. Maar door corona moest hij wat langer wachten voordat het allemaal geregeld was. En wachten, dat lukte hem helaas niet. Hij is in de tussentijd weer aan het dealen gegaan.

Het nieuwe normaal

Het ‘nieuwe normaal’ van deze coronatijd begint voor de meesten van ons al redelijk te wennen. We plooien ons leven rond de maatregelen. Maar wat het leven van deze jongvolwassenen met een licht verstandelijke beperking extra moeilijk maakt, is dat zij ondanks de versoepelingen nog steeds hun structuur kwijt zijn. Met alle gevolgen van dien.

Informatie

Johanna Haanstra is voorzitter van de programmacommissie van Gewoon Bijzonder.