Infectiepreventie in de gehandicaptenzorg: over schoon en vies

Hygiëne thuis 

Daar waar mensen wonen, wordt geleefd. En waar geleefd wordt, wordt het vies. Laten we voor het gemak eens kijken naar mijn thuissituatie. Thuis proberen we alles goed schoon te houden, maar met twee kleine kinderen kan dat soms lastig zijn. Na een (school)dag komt de halve zandbak mee naar huis, is kleding vies en zijn handen zwart. De kleinste telg (net 1) wil alleen nog maar zelf eten, met haar handen. En als ze klaar is en haar bord is nog niet leeg, gooit ze de restjes op de grond. Verder leven we in een wereld van snottebellen en billen vegen. Niet de meest frisse activiteiten.  

Wij zijn thuis maar met z'n vieren. Vuile vaat en kleding wassen we goed, we maken regelmatig schoon en wassen we onze handen voordat we aan tafel gaan. Was ik mijn handen voordat ik ga koken? Ja. Doe ik mijn lange haar in een staart? Nee, niet altijd. Was ik mijn handen na elk contact met een van mijn gezinsleden? Nee. Zijn mijn gezinsleden extra kwetsbaar? Nee. Ben ik als zorgorganisatie verantwoordelijk voor mijn gezin? Nee.  

Is een zorgorganisatie als thuis? 

Als je woont bij een gehandicaptenzorgorganisatie, dan is dat jouw huis en hopelijk voelt dat als thuis. Maar toch is het anders. Een zorgorganisatie heeft een zorgplicht, zowel voor haar medewerkers als haar bewoners. En dat betekent ook dat organisaties bewust meer moeten doen om te voorkomen dat ziekteverwekkers een kans kunnen krijgen om te ontwikkelen en mensen ziek te maken. En daar horen bepaalde maatregelen en processen bij.  

Maar als je permanent of voor langere tijd ergens woont wil je niet constant met hygiëneregels bezig zijn. Het is dus belangrijk om samen met alle betrokkenen (ook deskundigen) te zoeken naar een balans tussen zo gewoon mogelijk en zo schoon mogelijk. 

De gehandicaptenzorg is divers, maatwerk is nodig 

Uit het inspectierapport van de IGJ zijn belangrijke aandachtspunten te halen. Zo kan je als organisatie bestuderen hoe anderen het gedaan hebben en dan bij jezelf toetsen hoe jij eruit zou komen. Daar kan je van leren en door verbeteren. Toch is het ook ingewikkeld. Want de gehandicaptenzorg is niet één type zorg, met één type locatie en één type mens. Diversiteit en eigenheid zijn kenmerkend voor de sector en dat betekent dat maatwerk nodig is. In sommige gevallen ook als het gaat om de interpretatie van richtlijnen en protocollen.  

Wel is het enorm belangrijk om voldoende aandacht te hebben voor hygiëne en infectiepreventie. Want als het misgaat, dan kan het echt goed mis gaan. Niemand wil een resistente bacterie in huis. Niemand wil dat cliënten en/of medewerkers ziek worden door een besmettelijk virus of een voedselvergiftiging.  

Begin van een oplossing 

Organisaties kunnen en moeten van alles optuigen, waarbij het het eenvoudigst gaat als een thema opgenomen wordt in de kwaliteitscyclus. Maar naast het groots aanpakken, kunnen we allemaal ook (direct) klein doen. Met als voordeel dat klein hier een groot effect heeft. De hoofdboodschap van dit verhaal is dan ook: handen wassen!  

Ooit las ik ergens dat we heel veel ellende kunnen voorkomen als iedereen vier keer per dag de handen op de juiste manier wast met zeep. Of dat waar is, weet ik niet. Maar het toepassen van goede handhygiëne is wel enorm belangrijk. Niet alleen op de juiste manier, maar ook op het juiste moment. Een externe collega kwam met een mooie slogan voor iedereen om te onthouden wanneer handen wassen nodig is: 'Voor schoon, na vies'. Een zin die iedereen kan onthouden en die aardig makkelijk toe te passen is. En als er discussie bestaat over wat nou schoon of vies is, dan is dat een mooi gesprek aan de (keuken- of team)tafel. Deze spreuk wordt (een deel van) de oplossing. Wacht maar af...