De dagbesteding is dicht, maar de vernieuwing van de gehandicaptenzorg zit in een versnelling

De steun is hartverwarmend

De maatregelen tegen corona hebben een enorme impact op het dagelijks leven van mensen met een beperking en hun directe omgeving. Die maatregelen tuimelen in korte tijd over elkaar heen. De dagbesteding en het speciaal onderwijs zijn gesloten, en voor woonlocaties is een bezoekregeling opgesteld. Door goede samenwerking van alle betrokkenen hebben we de gevolgen van al die veranderingen zo goed mogelijk opgevangen, ook al kosten ze het pijn en moeite en gaan ze gepaard met verdriet en eenzaamheid.

Niet voor niets hebben veel mensen, waaronder verschillende BN’ers, hun grote bewondering gedeeld voor iedereen die in de gehandicaptenzorg werkt of zelf een beperking heeft. Dank jullie wel: Beau, Chantal, Erik, Klaas, Willeke en anderen. Jullie steun is hartverwarmend!

Nieuwe vormen van onderwijs en dagbesteding

Werk en onderwijs geven structuur aan het leven. En voldoening. Als dat wegvalt heeft dat grote gevolgen, zeker bij mensen met een beperking. Dat kan bijvoorbeeld leiden tot slaapproblemen en probleemgedrag. Gelukkig spelen begeleiders hier goed op in, bijvoorbeeld door via digitale hulpmiddelen, nieuwe vormen van onderwijs en dagbesteding en zelfs behandeling, zoals fysiotherapie en logopedie, aan te bieden. Deze nieuwe vormen worden momenteel in sneltreinvaart ontwikkeld.

Organisaties delen hun digitale hulpmiddelen

Verschillende organisaties delen nu hun hulpmiddelen die ervoor zorgen dat mensen met een beperking thuis of op de woonlocatie afleiding hebben en leuke activiteiten kunnen ondernemen. Denk bijvoorbeeld aan het boeiende videokanaal Hallo Thuis van Philadelphia, de inspirerende Beweegkaarten van Siza en de overzichtelijke website digidagbesteding.nl van de VG-innovators. Op onze eigen website verzamelen we alle initiatieven en informatie waarmee mensen met een beperking, hun ouders, en hun begeleiders ook de lentedagen van 2020 op een leuke manier kunnen invullen.

Hoe lang gaat het duren?

Intussen vraag ik me wel af: hoe lang gaat het duren? En houden we het vol? Kort voordat de coronacrisis losbarstte was de VGN bezig te ‘dromen’ over hoe de gehandicaptenzorg er in 2030 uit moet zien. We noemen dat ons 'visietraject'. Om daarvoor inspiratie op te doen mocht ik meelopen in het leven van twee mensen met een beperking.

Hoe gaat het met Anthony?

Zo leerde ik Anthony kennen, een sympathieke jongeman met een licht verstandelijke beperking en autisme. Hij liet me verschillende foto’s zien van hemzelf samen met leuke jonge vrouwen, die hij in het uitgaansleven had ontmoet. Hij ziet er goed uit, dus die meiden willen best even met hem op de foto, maar daarna wordt het natuurlijk ingewikkeld. Hij haalt heel veel voldoening uit zijn werk in de groenvoorziening waar hij bomen onderhoudt. Hoe zou het nu met hem gaan? Wat kan hij doen als dat werk wegvalt? Is hij niet eenzaam?

En Marjolein?

En Marjolein? Een vrouw met ernstige fysieke en zintuiglijke beperkingen. Ze zit aan haar rolstoel gekluisterd, maar kan met één duim en haar ogen communiceren via een spraakcomputer. Die was wel stuk. Is die alweer gemaakt? Met veel plezier ging ze regelmatig op bezoek bij haar ouders. Hoe is dat nu? Hebben die haar in huis genomen? Zo niet, kunnen ze haar toch nog bezoeken? Het duivelse dilemma waar ouders nu mee te maken hebben.

Veranderingen worden versneld

Het dromen over 2030 is nu even komen stil te liggen. Maar tegelijkertijd zijn de veranderingen juist in een versnelling terecht gekomen. We wilden in een volgende fase onze dromen concretiseren. Het lijkt erop dat we die fase nu overslaan. We belanden nu direct in de doe-fase. Dat betekent:

• Zo goed mogelijk samenwerken met ouders en verwanten, ook in lastige situaties. We kunnen het niet alleen!
• Onze kennis zo goed mogelijk voor hen ontsluiten. Bijvoorbeeld geijkte methoden in het omgaan met probleemgedrag. Ouders kunnen het ook niet alleen!
• Gebruik maken van ervaringsdeskundigheid die mensen met een beperking zelf hebben. Zij weten wat zij nu nodig hebben. Welke informatie ze begrijpen en welke niet.
• Gebruik maken van nieuwe technologie en de toegankelijkheid ervan voor mensen met een beperking vergroten.
• Alle innovaties die wij ontwikkelen ook met elkaar delen. Kleine organisaties, gebruik de hulpmiddelen die grote organisaties ontwikkelen. Grote organisaties, let op de manier waarop juist kleine organisaties inspelen op de vraag van ouders.

Toon een beetje zachtheid

De vraag blijft: hoe lang gaat het duren? Helaas weten we dat niet. Maar zeker is dat deze coronacrisis voorbij gaat. Zolang dat nog niet het geval is, roep ik alle mensen met beperkingen, hun ouders, de zorgorganisaties en hun medewerkers op om zoveel mogelijk begrip voor elkaar te tonen. De huidige situatie is voor iedereen razend ingewikkeld, maar leidt gelukkig ook tot veel mooie initiatieven. Toon een beetje zachtheid.

Meer solidariteit en inclusie

Ik ben het eens met Kim Putters van het SCP, die in Nieuwsuur uitlegde dat de samenleving zich in deze crisis ‘herschikt’. Dat geldt ook voor de gehandicaptenzorg: we veranderen. Misschien is die zachtheid juist de kwaliteit die wij met elkaar de samenleving te bieden hebben. Ik hoop dat de samenleving zich in deze crisis blijvend herschikt naar meer solidariteit en inclusie.