Muziektherapie met kinderliedjes: Op zoek naar luikjes die nog niet open staan

Al dagen erg onrustig

Jitske rolt een rode bal over de armen van Aldert Visser. Ze zingt erbij: ‘De bal, de bal, de rode bal. De bal is van Aldert, de rode bal.’ Aldert grijpt de bovenkant van haar shirt vast en trekt eraan. ‘Hij is al twee dagen erg onrustig’, zegt Alderts begeleidster Anja Gerrits, die achter hem staat.

Het wonder voltrekt zich alsnog

Ze gaan zitten op de bank. De begeleidster houdt een kussen vast om zichzelf te beschermen tegen uithalen. En een matje om Alderts hoofd om hem tegen zichzelf te beschermen. Op de bank lijkt Aldert niet echt te ontspannen, maar als hij weer staat, voltrekt het wonder zich alsnog. Jitske rolt de bal over zijn schouders en zingt het liedje nog eenvoudiger: pompom pompom. Haar stem klinkt warm en vol, het gezicht van Aldert ontspant. 

Zelfgemaakte beweegliedjes 

Het liedje is één van de veertig beweegliedjes die muziektherapeut Jitske Draijer zelf maakte. Kinderliedjes waarin woorden worden gekoppeld aan bewegingen en sensaties zijn er al eeuwen, maar voor mensen met een ontwikkelingsachterstand zijn die vaak te ingewikkeld. ‘Zo doet de vogel, zo doet de vis, zo doet de duizendpoot die schoenenpoetser is’ - ga er maar aan staan. In haar eigen liedjes koppelt ze eenvoudige woordwebjes, zoals hand en klap, voet en schoen, aan een melodie en een beweging of sensatie. De liedjes worden gebruikt in individuele behandeling, maar zijn inmiddels ook populair in groepen. 

Zoeken naar het luikje dat nog niet open staat

Wat er precies gebeurt als ze met de liedjes aan de slag gaat, gaat Draijer onderzoeken in haar master vaktherapie aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Ze werkt veel met kinderen met autisme. ‘Jij en ik kunnen onze alertheid reguleren’, zegt ze, ‘voor mensen met autisme is dat heel moeilijk. Dan heeft het geen zin om je te richten op het zintuig dat teveel aanstaat, ik ga met ze op zoek naar het luikje dat nog niet open staat, zoals het houdings- en bewegingsgevoel.’ 

Positieve verandering

Met een kort liedje neemt ze afscheid van Aldert. ‘Ik zou graag willen dat ik dit een half uur lang met hem zou kunnen doen’, zegt Draijer als we na een minuut of tien weer buiten staan. ‘Aldert is de hele dag vooral aan het overleven in plaats van beleven. Ik gun hem een vriendelijker dag.’ Het is voor het eerst dat Aldert aan haar shirt trok. Een positieve verandering, vindt ze. ‘Hij geeft ermee aan dat hij het spannend vindt. Dat doet hij alleen bij iemand bij wie hij zich veilig voelt.’ En was het voor haarzelf niet te spannend? ‘Nee hoor, ik heb mijn stem, daarmee kan ik sturen.’ 

Dit artikel komt uit de derde editie van 2022 van Markant, het tijdschrift van de VGN. Via deze link lees je het hele nummer, waarin je ook leest over het bijspijkeren van uw digitale vaardigheden.