Moreel beraad: de kwetsbaarheid van zorgprofessionals
Vertel me, is er een manier om te bewijzen dat ik iets niet gedaan heb? Het is dat zinnetje dat Annemieke Kappert, geestelijk verzorger en ethicus bij zorgorganisatie Amerpoort, lang is bijgebleven na een moreel beraad over een begeleider die werd beschuldigd van seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Te veel spanning
Een moeder uitte deze beschuldiging, nadat zij – zo is officieel vastgesteld – van de bewuste begeleider te horen kreeg dat zij niet langer elke dag naar haar zoon mocht bellen. Dat leverde zoon namelijk te veel spanning op.
Begeleiders voelen zich als loslopend wild
‘Het team stond faliekant achter de begeleider’, zegt Kappert. ‘En toch word je, tot het tegendeel bewezen is, op non-actief gesteld, heb je thuis wat uit te leggen en staat je leven op zijn kop. Regelmatig gaf de begeleider bij mij aan, zich loslopend wild te voelen: er wordt zomaar op mij geschoten, omdat ik een keer nee heb gezegd. En ik kan niet bewijzen dat ik iets niet gedaan heb.’
Beschuldiging verdragen en tegelijkertijd zorg verlenen
Er volgde een moreel beraad. Het team moest namelijk een beschuldiging van moeder verdragen en tegelijkertijd wel zorg verlenen aan haar zoon, terwijl iedereen het liefst zoon zag vertrekken en niemand meer met moeder wilde praten. Hoe kun je onder deze omstandigheden, toch goede zorg leveren?
Buitensetting zorgde voor lucht
‘We hebben de gesprekken buiten in een bos gevoerd, met losse stoelen rondom een picknicktafel. Daar heb ik heel bewust voor gekozen omdat het zo’n ontzettend zware, emotionele casus was. Zo waren we niet gekaderd binnen de muren van een gebouw. Deelnemers konden makkelijker bewegen of even weglopen. Het lijkt ook alsof woorden in een buitensetting minder hard binnenkomen en emoties of negatieve gedachtes eerder kunnen vervliegen. Het zorgde letterlijk voor lucht.’
Hoe gaan we om met de moeder?
Het meest indrukwekkende aan deze casus vindt Kappert dat het team na twee sessies tot de conclusie kwam dat de zoon niks te maken heeft met de beschuldigen van zijn moeder, dat hij de allerbeste woonplek verdient en dat hij nergens zo fijn kan wonen als waar hij nu woont. ‘Ineens hadden we dus een andere vraag te beantwoorden: hoe gaan we om met moeder die er onlosmakelijk bij hoort?’
Zorgprofessionals zijn ook kwetsbaar
Ze vervolgt: ‘Deze casus heeft zo ontzettend veel impact gehad. De begeleider heeft, stuk van emotie, de gehandicaptenzorg verlaten en het team is uit elkaar gevallen. Los van alle werkdruk kunnen medewerkers ook te maken krijgen met onterechte beschuldigingen. We hebben het vaak over de kwetsbaarheid van mensen met een beperking, maar zorgprofessionals zijn ook echt heel kwetsbaar.’
Dit artikel komt uit de derde editie van 2023 van Markant, het tijdschrift van de VGN.
