Een must

Elk deel bestaat uit een aantal hoofdstukken die worden afgesloten met een samenvatting.

In de bijlagen staat een overzicht van de meest gangbare middelen en hun gewenste effecten, de bijverschijnselen (die ook als signaal van gebruik kunnen worden gelezen) en mogelijke complicaties door het gebruik. Daarnaast is er een zeer instructieve bijlage, ‘Eerste hulp bij middelengebruik’, en een duidelijk overzicht van de wetgeving rond bezit, gebruik en handel per middel.

Bij het handboek hoort een casusboek waarin een groot aantal verschillende casussen kort worden beschreven en besproken aan de hand van drie onderwerpen: Wat was er aan de hand?; Wat hebben we gedaan?; Valkuilen en tips.

Het handboek leest gemakkelijk; de schrijvers hebben een aansprekende, praktische insteek gekozen en hun tekst voorzien van verhelderende casussen. De specifieke kwetsbaarheid van mensen met LVB voor verslaving, de risicofactoren, en de gevolgen worden goed besproken. De functie-analyse is een must voor elke situatie waarin sprake is van gebruik. Er worden concrete adviezen gegeven en op verschillende plekken in het boek zijn voorbeeldvragen opgenomen om bijvoorbeeld middelengebruik bespreekbaar te maken. In de opgenomen kaders worden zaken kort op een rijtje gezet, waarschuwingen (‘Let op!’) en voorbeeldschema’s gegeven.

Al met al is het een goed geschreven boek waarin de lezer vrijwel alle benodigde informatie kan vinden. De inhoudsopgave en de samenvatting vormen een goede houvast om het boek als naslagwerk te gebruiken; informatie is makkelijk terug te vinden. Het is  toegankelijk geschreven voor alle beroepsgroepen in de zorg voor mensen met een LVB en hulpverleners in de verslavingszorg.

Het casusboek is illustratief en is met name handig vanwege de valkuilen en de tips.

Wat we nog wel missen zijn antwoorden op de vaak moeilijke vragen van begeleiders en behandelaren over eigen regie versus begrenzen en onvrijwillige behandeling. Wat doe je als iemand op allerlei manieren duidelijk in de problemen komt door zijn gebruik, maar echt niet behandeld wil worden?

In een volgende versie zou het het perspectief van cliënten zelf meer aan bod kunnen komen. Wat vinden zij van hun middelengebruik en de zorg? Wat heeft hen geholpen? Dat zal ons als hulpverleners nog meer handvatten geven voor adequate ondersteuning  van cliënten die middelen gebruiken.

Conclusie: we zijn het eens met de schrijver van het voorwoord, dit handboek zou verplichte literatuur moeten zijn voor elk team dat werkt met cliënten met LVB en (vermoedens van) middelengebruik, waaronder ook tabak, cafeïne en misbruik van medicijnen.

Joanneke van der Nagel, Marion Kiewik, Robert Didden, Handboek LVB en verslaving. Boom uitgevers Amsterdam 2017. Prijs 32,50 euro. ISBN 9789024404940.

Joanneke van der Nagel, Marion Kiewik, Robert Didden, Casusboek LVB en verslaving. Boom uitgevers Amsterdam 2017. Prijs 17,95 euro. ISBN 9789024404957.