Een geschikte match

‘Als ik een vriendje heb, ben ik voor dezelfde voetbalclub’

Haar vorige vriendje kende Fleur van der Palen (21) uit Valkenswaard van voetbal. Ze wilde hem liefst elke dag zien. Tegelijkertijd vond ze het moeilijk om haar grenzen aan te geven. Daardoor zijn er in het verleden wel eens dingen gebeurd die ze niet wilde. Ook met haar voetbalvriend ging het weer uit. Dus besloot ze op internet te gaan zoeken naar een nieuwe vriend.

Ze kwam terecht bij de app Not too hot, en had al snel een date. Ze zou met hem afspreken, ’s avonds ergens op een parkeerplaats in Eindhoven achter de bioscoop. Dat vertelde ze aan haar moeder. Fleur: ‘Mama zei: niks ervan, jij mag niet gaan.’ Aanvankelijk was ze boos, maar nu begrijpt ze het. ‘Daar zitten heel verkeerde mensen tussen.’

Hartjes

Ruim een jaar geleden attendeerde haar seksuoloog haar op relatiebemiddelingsbureau Lofjoe. Fleur nam een kijkje op de website en dacht: ja. Op een begeleide date-avond, vier weken geleden, ontmoette ze Jeffrey. Ilse en Amy van Lofjoe hadden hun gekoppeld. Fleur vertelt hoe het ging: ‘We deden spelletjes: vier op een rij met hartjes. Je was dus steeds bezig, zeg maar.’ Haar moeder steunt haar door dik en dun. Fleur: ‘Mama haalde me die avond op met de auto. Ze had het portier nog niet geopend of vroeg al: ‘En? Hoe was het?’

Seksuoloog

Hij is 25, werkt bij de plantsoenendienst en is voor PSV. Fleur is daarom ook voor PSV. Fleur: ‘Ik heb altijd gezegd, als ik een vriendje heb ben ik voor dezelfde voetbalclub als hij is.’ Fleur appt nu af en toe met Jeffrey, meestal neemt zij het initiatief. Fleur: ‘Dan vraag ik: ‘Hoe gaat het?’ Hij appt dan: ‘Goed, moe van het werk.’ Donderdag zal ze hem voor de tweede keer zien. Ze is blij dat ze via haar zorginstelling bij een seksuoloog is geweest. Ze heeft daar veel geleerd. ‘Het is niet altijd leuk om het rustig aan te doen’, zegt ze. ‘Maar het gaat beter als je het verleden in je achterhoofd houdt.’

‘De eerste vonk sloeg niet over, maar de tweede wel’

De langste relatie die hij ooit heeft gehad, duurde zeven en een half jaar. Zij hield niet meer van hem en maakte het uit via een sms-bericht. ‘Daar heb ik echt verdriet van gehad‘, zegt Joost de Haas (37)

uit Bladel. Daarna had hij twee kortdurende relaties, en nu heeft hij Kari. Ze zijn ruim een jaar samen. Ze ontmoetten elkaar bij een speeddate van Lofjoe. ‘De eerste vonk sloeg niet over’, zegt hij. ‘Maar de tweede wel.’ Hij vindt familie belangrijk, zij ook. ‘Vorig jaar met Pasen ging ik voor het eerst mee naar haar familie, en ik dacht: hoe moet ik mijn eigen nou houwen? Maar ik werd gewoon geaccepteerd. Het was meteen familie.’

Cadeautje

De vorige relaties strandden, omdat zijn vriendinnen steeds zeiden wat ze wilden en hoe het moest gaan. Keer op keer legde hij zich daar bij neer. Hij vertelt: ‘Vooral die laatste was bazig, echt een - tja ik zal maar piep zeggen.’ Kari is anders. Aan de muur hangt een rood lichtgevend hart. ‘Van haar gekregen’, zegt hij. Hij mag van haar gewoon naar voetbal blijven gaan en naar buurtcentrum de Hoeksteen voor mensen met een beperking. Ja, hij heeft haar ook een cadeautje gegeven. ‘Efkes denken’, zegt hij. ‘Oh ja, een pakje sigaretten. Lucky Strike.’

Tweepersoonsbed

Met carnaval waren ze prins en prinses van Donksbergen, een locatie van de zorgorganisatie Lunet Zorg, waar Joost begeleiding van krijgt. Ook hebben ze samen oudejaarsavond gevierd. Kari was per ongeluk haar slaapmatje vergeten, dus toen heeft ze bij hem in het tweepersoonsbed geslapen. Hij laat een foto van hen samen zien, hij heeft daar nog iets langer haar. Vorige week heeft hij het laten opscheren in laagjes, dat vond zij leuk. Maar toen hij naar haar toe was gefietst, was het hele kapsel weer in elkaar gezakt. ‘Door de muts’, zegt hij. ‘Zij heeft er warme wax in gedaan. Toen zat het weer in model.’

‘Ik mis haar vaak’

William van Wijngaarden (25) uit Valkenswaard was al een hele poos op zoek naar liefde. ‘Iemand die niet op je fouten let’, zegt hij. Op straat probeerde hij wel eens de aandacht te trekken van meisjes. Hij staarde ze dan aan, maar eigenlijk keken ze nooit terug. Ze aanspreken durfde hij al helemaal niet. ‘Je bent toch al gauw bang dat je te veel zegt.’ Zijn pleegvader Mart zag aan hem dat hij iets miste en ging het gesprek erover aan. ‘Ja’, had William geantwoord. ‘Ik zoek er eentje.’ Mart vond een geschikte datingsite in de buurt voor mensen met een beperking. Zo ontmoette hij Sylvana. 

Kaartjes

Het was op een dateavond bij buurthuis de Muzeval in Eersel. Sylvana droeg een t-shirt met Roy Donders erop. Hij vond haar meteen zo leuk dat hij ervan dichtklapte. Hij was blij dat er kaartjes met vragen op tafel stonden. ‘Die staan daar omdat het wel vaker voorkomt dat iemand meteen alles kwijt is op zo’n avond’, zegt hij. Ook wist hij dat je op die vragen nooit een verkeerd antwoord kon geven. Dat had Ilse van Lofjoe van te voren gezegd.

Samenwonen

Zij is even verliefd als hij. Dat merkt hij aan hoe ze tegen hem is. ‘Laatst met de kermis had ik problemen’, zegt hij. ‘Ik kreeg het koud bij een attractie. Het was te veel voor mij, ik had mij zelf overspannen gemaakt.’ William voelde dat hij zijn rust moest pakken en is naar huis gegaan. Later hoorde hij dat Sylvana bezorgd om hem was geweest. Hij wil in de toekomst graag samenwonen. ‘Maakt mij niet uit waar’, zegt hij. ‘Het kan ook bij haar op de groep bij Donksbergen. Want soms heb ik tranen in mijn ogen als ik bij haar weg moet. Ik mis haar veel te vaak.’

‘Relaties ontstaan niet vanzelf’

‘Binnen de gehandicaptenzorg wordt het belang van intieme relaties onderschat’, zegt Dilana Schaafsma. De associate lector aan de Fontys Hogeschool voerde in 2017 een kleinschalig onderzoek uit naar datingsites voor mensen met een licht verstandelijke beperking (lvb). Ze wilde weten welke bureaus of datingsites er bestaan, waarom ze zijn opgericht, wat de ervaringen van de eigenaren zijn, en welke verbeterpunten zij zien.

Ze deed het onderzoek omdat mensen met een licht verstandelijke beperking niet goed terecht kunnen bij de reguliere sites, zoals Lexa, Badoo en Tinder. Op die sites eindigt een initiatief voor hen bijna altijd in een teleurstelling. Schaafsma: ‘Datingsites voor mensen met een verstandelijke beperking vergroten de kans op een goede match. Mits de directe omgeving de cliënt ondersteunt bij het proces. Dat kunnen zorgverleners zijn, maar ook familieleden. Zonder hun actieve rol, is de kans op een succesvolle liefdesrelatie klein. De relatie komt niet tot stand, of zal na korte tijd weer stranden.’

Ontmoetingsfeestjes

Schaafsma betrok bij haar onderzoek acht datingbureaus voor mensen met een beperking. Een aantal is uitsluitend bedoeld voor mensen met een licht verstandelijke beperking, andere richten zich ook op mensen met andere beperkingen. De bureaus zijn landelijk of regionaal en bieden verschillende diensten.
Schaafsma: ‘De bureaus voor mensen met een lvb verzorgen een persoonlijke intake, zoeken gericht naar een passende date, en begeleiden cliënten op verzoek bij de date. Ook organiseren deze sites communicatietrainingen, speeddate-bijeenkomsten, of ontmoetingsfeestjes.’
Bij sommige websites maken cliënten een profiel aan en chatten met elkaar. Met name de bureaus voor alleen mensen met een lvb bieden die mogelijkheid met opzet niet. Schaafsma: ‘Tijdens een chat ontstaan gemakkelijk misverstanden. Ook kan een foto misleidend zijn. Ook mensen met een licht verstandelijke beperking stellen hoge eisen aan een liefdespartner en hebben soms irreële wensen. Daarin verschillen ze niet van mensen zonder verstandelijke beperking. Het bureau laat ze daarom graag zo onbevooroordeeld afstappen op een date.’  

Aandacht

Eén van de sites neemt uitsluitend mensen aan via de zorginstelling. Ze worden ook betaald door de zorginstelling, die een abonnement neemt op de datingsite. Schaafsma vindt dat instellingen vaker moeten kiezen voor zo’n abonnement. ‘Ze zijn zich niet bewust van het belang van een intieme relatie voor hun cliënten’, zegt ze. ‘Ze gaan ervan uit dat relatievorming vanzelf gaat. Maar als hun cliënten ’s avonds op hun kamer televisie blijven kijken, gebeurt er nooit wat.’

Schaafsma benadrukt dat relatievorming tijd en investering vraagt van ouders, familieleden of de zorginstelling. ‘Sommige bureaus verwachten dat er bij de intake een tussenpersoon meekomt met de cliënt. Maar iedereen heeft het al zo druk. Ook als de cliënt daadwerkelijk een date heeft, moet daar aandacht voor zijn. Het moet bijvoorbeeld in de agenda worden gezet. Nu nog wordt het wel eens vergeten.’

Seksualiteit

Voor alle bureaus geldt dat er meer mannen dan vrouwen zijn aangemeld, 67 tot 82 procent is man. Veel vrouwen zeggen bovendien geen behoefte te hebben aan seks. Volgens Schaafsma komt dat onder meer omdat zorginstellingen seksualiteit vooral vanuit een negatieve invalshoek belichten. Schaafsma: ‘Het gaat altijd over hoe je voorkomt dat je zwanger wordt, en over weerbaarheid: wat doe je als je ongewenst wordt betast? Dat zijn natuurlijk belangrijke thema’s, maar er wordt nooit gesproken over leuke seks, al zeker niet met vrouwen. Veel vrouwen met een lvb vinden seks dan ook een eng idee.’
Om het taboe te doorbreken heeft een platform van seksuologen, pedagogen, docenten, zorgmedewerkers en ouders de maand maart uitgeroepen tot de maand van de leuke seks. Dilana Schaafsma organiseerde in dit kader activiteiten voor mensen met een verstandelijke beperking. ‘Er is wel degelijk belangstelling bij deze groep vrouwen. Maar ze hebben wel ondersteuning nodig voor een normale gezonde seksuele ontwikkeling. Ook zorginstellingen moeten daarin hun verantwoordelijkheid nemen.’  

Kosten

Zorginstellingen en ook de mensen met een beperking zelf, vinden de kosten een barrière. Een abonnement kost maximaal 12,95 euro per maand per cliënt. Exclusief de intake, dus er gaat nog een starttarief aan vooraf. Een ander struikelblok voor de landelijke datingbureaus is de spreiding van de leden, in bepaalde regio’s zijn weinig aanmeldingen. Een date in een ander deel van het land is om praktische redenen geen optie. Om de kansen op een geschikte date te verhogen, werkt een aantal datingbureaus samen.
Over de slagingspercentages heeft Schaafsma geen cijfers verzameld. Wel is gebleken dat het voor een deel van de leden extra moeilijk is om een geschikte match te vinden. Schaafsma: ‘Als mensen heel kwetsbaar zijn bijvoorbeeld, of als ze behalve een verstandelijke beperking ook een autismespectrumstoornis hebben. Of als iemand op de eerste date al over seks begint. Datingbureaus gaan met zo iemand in gesprek. Ze investeren veel in hun cliënten. Dat doen zij vanuit een missie. De business is nauwelijks kostendekkend.
Volgens Schaafsma is er nog een wereld te winnen op het gebied van dating. ‘Veel mensen met een lvb zitten niet te wachten op een partner meteen lvb’, zegt ze. ‘Laat staan dat ze toegeven zelf een verstandelijke beperking te hebben. Het begint bij acceptatie. En ook daarbij spelen professionals en ouders een cruciale rol.’

> EERSTEHULPBIJDATING.NL

Dichterbij

Zorgorganisatie Dichterbij start een pilot met ABC-date. Drie maanden lang zullen zestig cliënten gebruik maken van de datingsite. Miranda van Berlo is programmamanager e-health. ‘Volgens een kleinschalig intern onderzoek naar mogelijkheden voor relatievorming, sluit ABC-date het best aan op de behoefte van de cliënten’, zegt ze. ‘De belangrijkste redenen zijn de veilige werkwijze van ABC-Date, de mogelijkheden voor maatwerk en de landelijke dekking.’

Stuur voor het onderzoek van Dichterbij een e-mail naar m.vanberlo@dichterbij.nl.

SCHEMA
De datingbureaus en hun kenmerken

¹ Vanaf prijzen exclusief eventuele intake- of inschrijfkosten
² Website doet het niet meer (29-01-2018)
³ Niet specifiek gericht op verstandelijke beperking

Foto's: Martine Sprangers