Complexe zorg: ‘Alleen sámen maken we de complexe zorg steeds beter’

Een belangrijk moment afgelopen jaar was dat de ALV en de landelijke Stuurgroep Kwaliteitskompas Gehandicaptenzorg een klap gaven op de beschrijving van passende zorg voor het zorgprofiel VG7. Van Dalen: ‘Dat gaat om zorg voor mensen met een verstandelijke beperking die zeer intensieve begeleiding, behandeling of verzorging nodig hebben. We zagen dat die zorg steeds ingewikkelder werd, en dat het profiel niet meer goed past bij de praktijk. We schreven in 2019 al eens een voorstel voor een actueel profiel, maar daar ging het ministerie niet in mee. Daarom startten we eind 2022 met een traject om te komen tot een specificatie van de leidraad, helemaal vanuit de zorginhoud. Wat ís goede zorg voor deze doelgroep? Wat is ervoor nodig? Deze specificatie ligt er nu en is onderdeel geworden van de leidraad Perspectief op persoonsgerichte zorg. We hebben hem uitgedragen tijdens regiobijeenkomsten en de specificatie is opgenomen in het Kwaliteitskompas.’

Blinde vlekken inkleuren

Dat is belangrijk, volgens Van Dalen. ‘Er zijn verschillende visies op de zorg voor deze cliënten. Iedereen doet zijn best natuurlijk, maar het gezamenlijk beschrijven van de invulling en de randvoorwaarden die nodig zijn voor deze doelgroep, kan wel helpen om in de breedte tot betere zorg te komen. Onze leden leggen hun zorgprogramma’s naast deze leidraad. Dat kan helpen om blinde vlekken te ontdekken en in te kleuren. Op het gebied van diagnostiek bijvoorbeeld, kan het waardevol zijn om iemands geschiedenis eens uit te diepen. Waar iemand gewoond heeft, hoe zijn gezin eruit zag, welke zorg hij wel of niet gekregen heeft, welke uitdagingen er voorheen speelden … dat zijn allemaal zaken die mensen vormen, en die je kunnen helpen om hun gedrag nu te begrijpen.’

Bekostiging blijft twistpunt

Tot zover het goede nieuws. Van Dalen: ‘We hebben de beschrijving óók gemaakt om eindelijk te kunnen komen tot een verbeterde bekostiging voor VG7. Dat is al jaren een van de taaiste onderwerpen waar we ons mee bezighouden. De zorg is veranderd, dan is het logisch als ook de bekostiging mee verandert. Dat vindt eigenlijk iedereen, maar het lukt al heel lang niet om tot nieuwe passende tarieven te komen. We horen signalen dat aanbieders twijfelen of ze deze complexe zorg nog wel kunnen bieden. Dat is natuurlijk vreselijk. Ook deze zorg moet gewoon geleverd worden.’ 

Het plan was in eerste instantie om op basis van de beschrijving uit de leidraad tot een gemiddeld kostenplaatje te komen, en daar de bekostiging op te baseren. ‘Dat hebben we uiteindelijk niet gedaan. Vooral omdat voor deze doelgroep áltijd maatwerk nodig is. Dan zeggen gemiddelden niet zoveel.’ 

Lichtpunten en handvatten

Tegelijkertijd deed KPMG, in opdracht van het ministerie, onderzoek om tot een onderverdeling van het zorgprofiel VG7 te komen. ‘Dat deden ze op basis van cliëntkenmerken. En hun conclusie was: nee, dat kan niet. Al is het maar omdat de cliënt en zijn zorgvraag niet gelijk blijven. Het ene jaar is de zorgvraag van een cliënt een stuk intensiever dan het andere. Dan wordt het ingewikkeld om ze in subgroepen te verdelen met elk een eigen tarief.’

Daarmee is de discussie over bekostiging eigenlijk weer terug bij af. Toch ziet Van Dalen lichtpuntjes. ‘Sommige van onze leden zeiden dat ze misschien wél tot een goede verdeling konden komen, als ze cliëntkenmerken combineren met contextkenmerken. Daar hebben we nu een toetsing voor uitgezet. Dat kan een handvat zijn om over verder te praten. Tegelijkertijd doet de NZa onderzoek naar de kosten van de Wlz en daarin kijkt ze ook naar de complexe zorg. Dat onderzoek gaat in ieder geval helder maken dat het nu niet past, qua tariefstelling. En ik verwacht ook dat niemand er dan meer om heen kan hoe groot het probleem is.’ 

‘Het is trouwens wel gelukt om voor twee jaar een extra bekostiging te krijgen van veertig miljoen euro. Dat is ongeveer de helft van wat er minimaal nodig is, schatten we in, maar het is in ieder geval íéts. We beschouwen het als een overbrugging naar nieuwe, passende vergoedingen per 2025.’

Kennisdelen en topsporters

Om de best passende zorg te leveren, is natuurlijk niet alleen geld nodig. Kennis is minstens zo belangrijk. Van Dalen: ‘Er wordt al jaren gewerkt aan een betere kennisinfrastructuur voor doelgroepen met een laag volume en hoog complexe zorg. We zijn als VGN zijdelings betrokken bij de ontwikkeling van die kennisinfrastructuur. Voor de doelgroep NAH+ is het proces vrij stroperig. Het loopt al lang en de aandacht is verschoven naar regels en procedures. We moeten echt weer terug naar de inhoud en de bedoeling: goede zorg voor mensen met niet aangeboren hersenletsel en bijkomende problematiek. Gelukkig zijn daar nu stappen in gezet, maar het blijft een aandachtspunt. En het traject rond EVB en LVB is met een half jaar verlengd. De kern blijft dat we samen met onze leden en andere experts de kennis over deze zorg effectief willen delen en ontwikkelen.’

Daarvoor is het ook goed om soms met een andere blik te kijken. ‘Afgelopen jaar hebben we een mooi traject georganiseerd om te leren van topsport. We zéggen vaak dat werken in de complexe zorg topsport is, en we zien ook dat er relatief veel oud-topsporters in de complexe zorg aan het werk gaan. Waarom dan niet expliciet uitvragen wat de complexe zorg van de topsport kan leren? Daar hebben we verschillende sessies over georganiseerd. Volgend jaar publiceren we de belangrijkste lessen. Die gaan bijvoorbeeld over doelen stellen en kritisch zijn. Maar ook over de rol van een coach of leidinggevende, de noodzaak om écht een team te vormen, en het belang van op je eigen grenzen letten. Want alleen sámen maken we de complexe zorg steeds beter.’

Meer lezen

Dit artikel is een onderdeel van het jaarverslag van de VGN over het jaar 2023.