Aan de slag met gezonde leefstijl voor cliënten
Gezonde leefstijl is voor iedereen belangrijk, ook voor cliënten van zorgorganisaties. Er zijn verschillende manieren om hen te ondersteunen in een gezonde leefstijl. Deze pagina bevat een overzicht van relevante bronnen voor zorgorganisaties die hiermee aan de slag willen.
Inhoudsopgave
- Wat is gezonde leefstijl? Beschikbare tools en e-learnings
- Aan de slag met de randvoorwaarden
- Richtlijnen en handreikingen
- Het gesprek over leefstijl aangaan
- Overige informatiebronnen
- Vragen?
Wat is gezonde leefstijl? Beschikbare tools en e-learnings
Voor (zorg)medewerkers zijn er diverse tools om meer kennis op te doen over gezonde leefstijl. Op die manier kunnen alle medewerkers van zorgaanbieders hun cliënten toevertrouwen met voldoende kennis over wat gezonde leefstijl precies inhoudt.
- Vanuit de VGN Academie worden diverse e-learnings aangeboden voor (zorg)medewerkers, zoals Leefstijl en slaap, LVB en verslaving, en Middelengebruik. Ook kan de e-learning ‘Motiverende gespreksvoering bij cliënten met een LVB’ van de VGN Academie helpen om cliënten te motiveren tot gedragsverandering.
- Het Radboudumc houdt momenteel een eerste pilot voor een training voor begeleiders over het bevorderen van de gezondheid van cliënten met een verstandelijke beperking. Voor volgende trainingsdagen kunt u de website van BPSW in de gaten houden.
- Het Expertisecentrum Alcohol van het Trimbos Instituut heeft allerlei tools en interventies rondom alcoholgebruik bij mensen met lichte verstandelijke beperking op een rijtje gezet.
Aan de slag met de randvoorwaarden
Visie op gezondheid
Voordat een zorgorganisatie aan de slag gaat met gezonde leefstijl, is het noodzakelijk om een eenduidige visie op gezondheid te hebben. Op die manier kan de zorgorganisatie cliënten handvaten bieden om gezonde leefstijl te bevorderen.
- Hieronder kan ook een visie op voeding vallen. Het stappenplan van Goede Zorg Proef Je kan hierbij ondersteunen.
- De Goede Zorg Proef Je-norm ondersteunt organisaties in het aanbieden van een gezonder en duurzamer voedingsaanbod. Deze tool bevat de minimale eisen voor een gezond en duurzaam voedingsaanbod.
Gezonde leefomgeving
Gezonde leefstijl bij cliënten stimuleren begint bij het creëren van een gezonde leefomgeving.
- De Omgevingsscan is een checklist waarmee in kaart kan worden gebracht hoe cliënten op een locatie ondersteund worden bij gezond leven. Hierbij gaat het om sociale, fysieke en beleidskenmerken van de omgeving die gezonde leefstijl stimuleren. De resultaten van deze scan bieden input om een plan op te stellen voor de betreffende locatie.
- Meer informatie over hoe je als organisatie een gezonde leefomgeving kan creëren voor cliënten is te vinden op onze website en in onze Toolkit Duurzaamheid.
Richtlijnen en handreikingen
- Momenteel is SKILZ bezig met een richtlijn Bewegen als gewoonte voor de langdurige zorg. Zodra deze beschikbaar is, zal de link daarnaartoe hier worden opgenomen.
- De Beweegcirkel is een praktische vertaling van de Beweegrichtlijnen van het Kenniscentrum Sport en Bewegen. De Beweegcirkel helpt (zorg)medewerkers om anderen stapsgewijs te begeleiden en te stimuleren om meer te bewegen. Ook is er vanuit het Kenniscentrum een toolkit beschikbaar die praktische handvaten geeft aan mensen met verstandelijke beperkingen om aan de slag te gaan met meer bewegen.
- Het stappenplan van Samen Rookvrij is ontwikkeld om organisaties te helpen om rookvrij te worden.
- Op Kennisplein Gehandicaptensector is een leidraad te vinden over middelengebruik bij mensen met lichte verstandelijke beperking.
- De Schijf van Vijf, gebaseerd op de Richtlijnen goede voeding 2015 biedt handvaten voor een gezond voedingspatroon.
- De Richtlijn Eetomgevingen van het Voedingscentrum geeft handvaten hoe zorgorganisaties het eetaanbod gezonder en duurzamer kunnen creëren.
- SKILZ heeft een richtlijn ontwikkeld rondom gezonde slaappatronen en het omgaan met slaapproblemen bij cliënten in de langdurige zorg.
Het gesprek over leefstijl aangaan
Er zijn diverse gesprekstools en werkboeken die (zorg)medewerkers kunnen helpen om laagdrempelig het gesprek over gezonde leefstijl aan te gaan met een cliënt. Enkele van deze tools om het leefstijlgesprek aan te gaan zijn:
- Werkboek Mijn Leefstijl is een gespreksmiddel voor cliënten om hun wensen en doelstellingen rondom gezonde leefstijl te bespreken en om te zetten in een leefstijlplan.
- De tool Mijn Positieve Gezondheid in eenvoudige(re) taal is een gespreksinstrument om het gesprek te voeren met cliënten over gezondheid.
- Ook zijn er allerlei bronnen waarmee cliënten zelf aan de slag kunnen gaan met een gezonde(re) leefstijl. Steffie heeft bijvoorbeeld een aantal tools, zoals Steffie Gezond, Fit met Steffie en toegankelijke informatie over stoppen met roken. Op Kennisplein Gehandicaptensector staan ook allerlei tools en tips voor het bevorderen van een gezonde leefstijl bij cliënten.
Overige informatiebronnen
Er zijn diverse websites waar nog meer informatie over gezonde leefstijl bij mensen met een beperking kan worden gevonden.
- De meeste informatie gebundeld op Kennisplein Gehandicaptensector.
- Onderaan op deze pagina van Stichting Special Heroes over een terugblik van een bijeenkomst staan ook veel bruikbare tools te vinden.
- Magazine Klik had in februari 2024 een themanummer rondom leefstijl, waarin enkele goede voorbeelden werden behandeld. Op de website van Klik zijn ook allerlei tools voor begeleiders samengevoegd bij het begeleiden van cliënten naar een gezonde leefstijl.
- Momenteel lopen er een aantal veelbelovende projecten over de ontwikkeling van gecombineerde leefstijlinterventies voor mensen met (lichte) verstandelijke beperking, zoals de Beweegkuur van Esdégé-Reigersdaal (verwachte einddatum september 2026), en LEEV!, waarvan Hanzehogeschool Groningen hoofdaanvrager is (verwachte einddatum 2026).
Vragen?
Heeft u vragen over dit overzicht? Of heeft u bronnen die u hieraan zou willen toevoegen om andere organisaties te ondersteunen? Neem dan graag contact op met Milou van den Bemd via mvandenbemd@vgn.nl.